استاندارد ها و روابط در طراحی هتل
تعریف :
– هتل یک واژه فرانسوی و منظور آن مکانی است که تسهیلات لازم برای اقامت کوتاه مدت مسافر را در مقصد یا مسیر حرکت تامین می کند. به عبارت دیگر هتل یک مجتمع خدماتی است با هدف کسب درآمد که پیشینه آن به انقلاب صنعتی اروپا بر می گردد معادل های فارسی آن عبارت اند از: کاروانسرا، مهمانخانه، مهمان پذیر،زائرسرا و مسافر خانه،که صرفنظر از درجه و کیفیت خدماتی آنها در دنیا پیشینه چندین هزار ساله دارند. این تاسیسات برای کسب و کار و ایجاد درآمد ساخته می شوند، و گرنه اقامت موقت از طریق خیریه، و انواع کم هزینه تری وجود داشته و دارند. میان شیوه مسافرت،سنت و نحوه اقامت موقت رابطه تنگاتنگی وجود دارد.
تقسیم فضاها :
ـ فضای خصوصی شامل : فضای اتاق ها
ـ فضاهای عمومی شامل : سرسرا، فضاهای سرو غذا و نوشیدنی، فضای ملاقات
ـ فضای پشتی شامل : آشپزخانه، رختشویخانه و فضای سرویس
طراحی با نور در هتل وزیرمجموعههای آن :
ایجاد کاربری ۲۴ ساعته، چند گانگی فعالیتها و پیچیدگی فضاهایی که ممکن است همزمان چندین نقش را داشته باشند در طراحی هتلها تمهیداتی را میطلبد که یکی از مهمترین آنها نورپردازی است. در تلاقی معماری و طراحی داخلی، نورپردازی جایگاه ویژهای دارد که گسترهی وسیعی از نیازها را پوشش میدهد. این نور است که به میهمانان خوشامد میگوید و به آنها احساس آرامش میدهد، گاهی نمودار تصاویر است، گاهی مشخص کنندهی موقعیتها، گاهی هم حریمها را از هم تفکیک میکند و اختلاف کاربریها را مشخص میکند. ضمن آنکه به میهمانان کمک میکند تا در فضایی ناشناخته سیر کنند و به کشف و شهود بپردازند. هر بخش از فضای یک مهمان خانه یا هتل، ویژگی منحصر به فردی دارد که با توجه به آن میبایست نورپردازی خاصی صورت گیرد تا معرف آن مشخصه باشد. در ادامه به تعریف این بخشها و چگونگی طراحی آنها با نور میپردازیم.
معرفی فضاها
هال ورودی: تنظیم چشمانداز هتل
هال ورودی جایی است که میهمانها در آن جا ثبت هویت میشوند و در عین حال هتل هم برای آنها ثبت هویت میشود! تصوری که شخص از بیرون ساختمان به دست آورده، در بدو گذر از درهای ورودی در این نقطه تقویت یا دگرگون میشود. این محل باید برای همهی مهمانان بالقوه و بالفعل جذاب و پذیرا باشد. باید گرم، راحت، صمیمی و در برگیرنده باشد. چگونگی ادراک فضای داخلی وابستگی زیادی به مقطع زمانی دارد. نورپردازی مناسب در فضایی ثابت چنان تنظیم میشود که این فضا برای مسافری که صبح هنگام هتل را به مقصد فرودگاه ترک میکند و تازه واردی که نیمهشب وارد میشود، به یک اندازه خوشایند باشد. صبح هنگام باید همه چیز پرانرژی و تازه به نظر آید؛ اما هنگام شب، پس از یک روز فعال، محیطی راحت و مطلوب است که در عین حال خوابآور نباشد. برای این فضا مناسب است که در زمینهای از نور محیطی، نورهای متمرکز نقطهای طراحی شود که در عین ایجاد یک بافت بصری در جهتیابی به میهمانان کمک کند. با کمک نورپردازی دید را به سمت اشیاء مورد نظر و بخشهای طراحی شده هدایت میکنیم. چشم، ناخودآگاه به سمتی توجه میکند که نورانیتر است و در آن ناحیه معطوف به لبهها و کنجها میشود پس بیشتر تاکید را میتوان بر طراحی نورهای خطی و مشخص کننده لبهها گذاشت. در زمینهای از نورهای محیطی میتوان قسمت پذیرش را با شدت نور متفاوت یا رنگ متفاوت چنان طراحی کرد که در فضای هال ورودی بیشترین نظر را جلب کند.
پذیرش
قسمت پذیرش دو نقش کاربردی و دکوراتیو توامان دارد. نورپردازی در سطح کاربردی باید چند منظور را تامین کند. نورهای رو به پایین که بالای میز کار قرار میگیرند به مشتری کمک میکنند که فرمها را مطالعه کند و بداند در حال امضاء و قبول چه مواردی است! در پشت میز کار همچنین نورپردازی برای کارهای نوشتاری و خواندنی کارکنان لازم است. مسلماً در این حالات مواد و مصالح به کار گرفته شده نباید چنان باشند که نور را به چشم باز بتابانند یا در موارد استفاده از کامپیوتر بازتابی روی صفحهی مانیتور ایجاد کنند. فضای این قسمت باید پذیرا و خوشایند باشد و در آن از نورهای گرم و صفحات نورانی در زمینهی عمودی استفاده شود. نورهای سقفی به کمک نورهای میز و دیگر نورهای محیطی باید چنان تعدیل شوند که چهرههای مراجعان و کارکنان ملایم و زیباتر جلوه کند و مخوف و هراسانگیز به نظر نرسد. در بیشتر هتلها میز پذیرش اولین عنصر مورد توجه است که ممکن است با جهت رو به پایین یا بالا نورپردازی شود. در طراحی و عرضهی مصالحی که در طرح به کار میرود، فیبرهای نوری با نورافشانی رو به بالا در کف یا توام با کاتود سرد، بر حالت نمادین مجموعه تاثیر بسزایی میگذارد. یک نقطه نظر طراحانه این است که برای قسمت پذیرش گوشهای بیافرینیم چون صحنهی نمایشی خاموش با پیشخوان نورانی و گلها یا مجسمههایی شاخص یا هر چیز سادهی دیگری که جلب نظر کند و توجه مراجعان را به طور نامحسوس به خود جلب کند. قسمت پنجم
راهروها: نور راهنمای گذر
راهروها از آن دسته فضاهای ارتباطی هستند که اغلب توجه کمی به طراحی آنها میشود. هر قدر هم که در طراحی معماری این قسمتها سهلانگاری شده باشد یک طراح داخلی با نورپردازی مناسب میتواند این بخشهای مرده را احیاء کند. در هر هتلی حتی اگر هدف نهایی فقط اجارهدادن اتاقها باشد بالاخره لازم است که مسیر رسیدن به این اتاقها جذاب و جالب توجه باشند. از آنجا که معمولاً راهروها در نقاطی از ساختمان قرار دارند که از نور روز بینصیب است، باید تمام مدت شبانهروز نورپردازی شوند؛ پس در اینجا هم جنبههای زیباییشناسی و کاربردی مورد نظر است هم صرف انرژی. معمولاً وجود یک سیستم کنترل در راهروها ضروری است تا بدین ترتیب میزان نور مورد نیاز برحسب ساعات مختلف روز خود به خود تنظیم شود. بدیهی است که هیچ کس نور خیرهکننده و تند را در ساعت ۳ صبح یا یک نور بیرمق و فضای تاریک هم زمان با آغاز روز را نمیپذیرد. خلق دیدهای متنوع نیز بهانهی خوبی است برای عوض کردن منابع نورپردازی در طول روز نورپردازی موضعی یا زمینهای تابلوها و شمارهها و به کارگیری نورهای کفی فراافکن در امتداد جدارههای راهروها میتواند متناوباً صحنههای نمایشی متنوعی ایجاد کند. به طور کلی نورهای خطی، ممتد و قابل تعقیب از جمله تمهیداتی هستند که برای مسیرهای گذر مناسب به نظر میرسند. به منظور صرفهجویی در مصرف انرژی در نورپردازیهایی که ممکن است در راهروها شبانه روز فعال باشد cfl یا لامپهای فلورسنت فشرده توصیه میشود. در بعضی از هتلها فضای ارتباطی با کیفیتی رعبآور طراحی شده و به هدر میرود؛ به نحوی که ساکنین هتل مایلند بیتامل سریعاً از آن عبور کنند. روش نورپردازی صرفاً سقفی، بیشتر به ایجاد سایهها میپردازد تا نورپردازی، و چون سناریویی برای طراحی نور ندارد، بیهیچ مزیتی تشخیص چهرهها و اماکن را دچار اختلال و ابهام میکند. در کنار این نوع نورپردازی، بهتر است که جدارههای عمودی نیز نورانی شود تا حس تهدید شدن و ترس از فضای بسته را کاهش دهد. اگر راهرو طولانی باشد (که در بیشتر موارد چنین است) لازم است که این فاصله در نقاطی شکسته شود و این کار میتواند به کمک تعریف واحههایی از نور حجمی صورت گیرد. در هرجایی که لازم باشد میتوان نور خطی را که دنبالکنندهی مسیر است با نورپردازی یک شی تزیینی، درهای عبور، لوسترهای آویز یا دیواری قطع کرد و یک ایست بصری در ریتم ایجاد کرد. قسمت ششم
رستوران ونوشگاه :
هرچند به جهت صرفهجویی انرژی و نگهداری لازم به نظر میرسد که درهمهی قسمتهای یک هتل لامپها و منابع نوری مشابه به کار گرفته شود تا هزینههاکاهش یابد و راندمان عملی بالا رود، اما ضرری که یکنواختی و کسالت بار بودن فضاها در دفع مراجعان ایجاد میکند بسیار قابل توجه است. بررسی انواع هتلها ثابت میکندکه فضای رستوران و قهوهخانهها بهتر است کاملاً متفاوت و با نورپردازی ویژه طراحی شود و حتی ورودی مجزا و فضای روانشناختی متفاوتی برای آنها خلق شود. در بسیاری ازکشورهای جنوب آسیا که مکانهای غذاخوری در کنار هتل تعریف میشوند و کمتر به رستورانی مجزا برمیخوریم، به صورت عرف رستوران با هویتی مستقل طراحی میشود و زیر مجموعهای از امکانات اقامتگاه به حساب نمیآید. مهمترین عامل در تجربهی خوردن و آشامیدن، طبیعت اجتماعی آن است. موضوع اصلی نورپردازی این فضاها آن است که مردم چگونه به نظر رسند و چه احساسی داشته باشند. چهرهها باید آرام و گرم به نظر رسند،پس باید نورپردازی تعدیل شدهای از سمت بالا و طرفین که از پدید آمدن سایههای تیز و تیره جلوگیری میکند صورت گیرد. نور باید فضایی ملایم خلق کند و بدین منظور با درنظر گرفتن میزان نور روز در هر ساعت یک سیستم کنترل هوشمند نور که فضاهای صبحانه، ناهار و شام را به درستی نورپردازی کند، ضروری مینماید. نورپردازی باید فضای بصری را برانگیزاند. با توجه به نوع غذایی که در هر رستوران سرو میشود میتوان نورپردازی را چنان تعریف کرد که مدت زمانی که مشتری میتواند در محل بماند، تعیین شود. مثلاً در رستورانهای غذای سریع یا آماده ممکن است ضمن بهرهگیری از مصالح سرد و فلزی- انعکاسی از نورهای تند و رنگی بهره گرفته شود که ماندن مشتری را در زمانطولانی میسر نسازد چون در این گونه مکانها غذا باید سریع آماده و خورده شود و جای تامل و نشستن طولانی نیست. اما در رستورانهای مجلل که قابلیت صرف غذا برای مدت طولانی در ضمن بحث و استراحت وجود دارد تمهیدات فراوانی میتوان اندیشید که ماندگاری مشتری را در فضا بیشتر کند. علاوه بر نورپردازی گرم محیطی با کمک لایههای مختلفی از نور، ممکن است اشیای خاصی از جمله مجسمهها و دستههای گل را مورد تاکیدقرار دارد، بخشهای مختلفی از دیوار را نورانی کرد و قسمتهای انتزاعی متفاوتی برآن آفرید، نور را به صورت پوشیده در پشت میزها و مبلمان طراحی کرد و نورهایی در سطح پایین، نورپردازی لبهها و زمینهی اشیاء شیشهای، میلههای کاتد سرد و فیبرهای نوری به کار گرفت تا فضا را تا حد امکان مجسمهوار، جذاب و سه بعدی تعریف کرد. فضاهای پذیرایی بهترین مکانها برای ارایه تکنیکهای نمایشی مانند نورافکنهای متغیر چند رنگ و رقص نور است. حتی در طرحهای داخلی رسمی نیز پروژکتورهای نور رنگی یا آبشاری میتوانند به عنوان عناصر پویای تزیینی به کار روند و سردی یک محیط بزرگ را به طرز موثری کاهش دهند. قسمت۷
اتاقها :
در حالی که نحوهی پرداختن به فرمول طراحی هتلهای بینالمللی هر روز در حال تغییر و بررسی است، فضایی که چندان تغییر نکرده است و همچنان به صورت سنتی طراحی میشود، اتاقهای آن است. شاید دلیل مهم این امر، محافظه کار بودن صاحبان این هتلها باشد که میترسند مشتریانی که برای استراحت و آرامش به این اقامتگاهها مراجعه میکنند با فضایی غیره منتظره و غیر متعارف مواجه شوند. طرح رنگهای یکنواخت و تلاش برای ایجاد حس تعلیق با به کار بردن میزهای سنتی و لامپهای استاندارد از جمله عواملی است که کماکان در اتاقهای اقامتگاههای مختلف به چشم میخورد. ضمن آنکه بودجه، مانع دیگری برای تغییر طرح اتاقهاست. فرضاً افزودن یک لامپ سقفی در بخش ورودی اتاق به معنای ۳۰۰ چراغ اضافی در کل مجموعه است. به هر صورت چون اتاق پر اهمیتترین فضا در طول اقامت اشخاص است باید در طراحی و نورپردازی مورد بازنگری کامل قرار گیرد. نورپردازی اتاقها در واقع سختترین بخش طراحی نور است، چون معمولاً نور سه یا چهار وظیفهی همزمان بر عهده دارد و هر منبع نوری حیطهی درخششی دارد که نباید با دیگر محدودهها تداخل کند. به تدریج نظر هتلداران به این امر مهم جلب شده است که کمبودهای نورپردازی اتاقها و در نظر نگرفتن چگونگی آن در روند طراحی میتواند مشکلساز باشد. اخیراً نورهای شبانهای طراحی شدهاند که با تامین حداقل نور مورد نیاز، رفت و آمد شبانه بدون ایجاد مزاحمت را برای هم اتاقیها آسان کرده است. نورهای مطالعه طوری طراحی شدهاند که با داشتن محدودهی کاملاً قابل کنترل برای خواندن کتاب یا کار با کامپیوتر دستی بدون سلب آسایش دیگران مورد استفاده قرار می گیرند. فیبرهای نوری که منبع نوری قابل لمس و کنترل راحتی فراهم میآورند و در مصرف انرژی صرفهجویی میکنند با نور کاملاً متمرکزی که به وجود میآورند جایگزین لامپهای کم ولتاژ هالوژن شدهاند که دارای نقطهی انتشار بسیار داغی هستند و هرچند که گرانترند ولی در طول زمان مقرون به صرفه هستند.
یکی از نکات کلیدی که حتی در یک اتاق سنتی هم به نظر میرسد این است که کلیدها در کجا قرار گیرند. اغلب زمانی طول میکشد تا بدانید کلیدها کجا قرار دارند و هرکدام چه بخشی از اتاق را روشن میکنند و اکثراً هم قرارگیری این کلیدها منطق مشخصی را دنبال نمیکند. خیلی جاها ناچار میشوید در حالی که چراغ رومیزی بسیار داغ است دست خود را داخل کلاهک آن کنید و در اطراف به دنبال کلید آن بگردید! اینها همه روشهای اشتباهی است که باید بازنگری شوند. هدف در اینجا آسایش و تامین نیازهای مردم است که هرچند همهی هتلهای زنجیرهای وعدهی آن را میدهند، اما هنوز به طور کامل برآورده نشده است.
دیاگرام طراحی هتل